Kiedyś wszyscy żorzanie byli ewangelikami!

W 1569 roku żorski katolicki kościół parafialny (dzisiejszy kościół pw. św. św. Apostołów Filipa i Jakuba) z braku katolickich wiernych całkowicie opustoszał i przeszedł w ręce ewangelików. I pozostał w ich rękach przez 75 lat.

Jak to możliwe? Zacznijmy od początku.

31 października 1517 roku augustiański mnich i wykładowca akademicki ks. dr Marcin Luter przybił 95 tez do drzwi kościoła w Wittenberdze. Chciał on tym sposobem rozpocząć dyskusję o złym stanie Kościoła.

To, co miało być akademicką dysputą, niespodziewanie przerodziło się w europejski ruch odnowy Kościoła, zwany dziś Reformacją. Tezy Lutra szybko zdobyły sobie ogromną popularność: bardzo szybko zostały (wbrew intencjom Lutra) przetłumaczone inne języki i rozprzestrzeniły się po całej Europie, docierając także na Śląsk. Już w pierwszej połowie XVI stulecia istniały na tym terenie dobrze zorganizowane kościoły ewangelickie.

Jak wobec tego przebiegała Reformacja w Żorach?

Około 1550 roku żorski proboszcz katolicki Wawrzyniec (Laurentius) przyjął wiarę ewangelicką. Nie da się dokładnie określić, w którym roku rozpoczęły się nabożeństwa ewangelickie w miejscowym kościele parafialnym, na pewno jednak przed rokiem 1554. Warto również dodać, że pierwsze dziecko zostało ochrzczone w Żorach według obrządku ewangelickiego w roku 1560.

To właśnie w tym okresie żorzanie masowo zaczęli przechodzić na protestantyzm. Wtedy też – we wspomnianym już 1569 roku – żorski katolicki kościół parafialny z braku katolickich wiernych przeszedł w ręce ewangelików.

Z tamtych czasów w kościele św. św. Filipa i Jakuba zachował się zabytek architektoniczny z kamienia w postaci późnorenesansowej płaskorzeźby na płycie nagrobnej ewangelickiego mieszczanina Jerzego Latany’ego z 1617 r., która obecnie znajduje się przy wejściu do zakrystii. Ponadto w filarze z cegły, w ogrodzeniu placu kościelnego, naprzeciw głównego wejścia do kościoła, była wmurowana kamienna płyta nagrobkowa z płaskorzeźbami chłopca i dziewczynki. Według znajdującego się na niej napisu, stanowiła ona nakrycie grobu dwójki dzieci Jana i Ewy (Ewa zmarła w 1606 r.). Obecnie płyta znajduje się w zbiorach Muzeum Miejskiego w Żorach.

Autorzy: Jan Delowicz | Tomasz Marek